BỆNH SỎI THẬN Ở MÈO LÀ GÌ?

Bệnh sỏi thận ở mèo là hiện tượng các khoáng chất tự nhiên có trong nước tiểu kết tinh lại với nhau tạo thành những tinh thể nhỏ. Khi các tinh thể kết tụ lại với nhau, chúng tạo thành sỏi tiết niệu (còn gọi là sỏi tiết niệu hoặc sỏi thận). Những viên sỏi này có thể hình thành ở bất kỳ vị trí nào trong hệ tiết niệu, bao gồm thận, niệu quản, bàng quang hoặc niệu đạo.

Có nhiều loại sỏi khác nhau, mỗi loại được hình thành từ hỗn hợp phức tạp của nhiều loại khoáng chất khác nhau. Các loại phổ biến nhất được tạo thành từ struvite, canxi oxalat và urat. Những loại sỏi này và một số loại sỏi khác chỉ hình thành trong một số điều kiện nhất định. Chúng có thể do vấn đề về khoáng chất hoặc do vấn đề với các hóa chất khác tồn tại trong nước tiểu và trong những trường hợp bình thường, chúng ngăn ngừa sỏi hình thành. Môi trường của đường tiết niệu cũng có thể góp phần vào sự hình thành sỏi. Tất cả những tình trạng này có thể bị ảnh hưởng bởi nhiễm trùng đường tiết niệu, chế độ ăn uống, tiêu hóa, lượng nước tiểu mà mèo tạo ra, tần suất đi tiểu của mèo, thuốc và di truyền.[1]

Ở mèo, sỏi phổ biến nhất thường bao gồm magie amoni photphat (còn gọi là struvite) hoặc canxi oxalat.

Nguồn: Arab Journal of Urology

Bảng 1: Tỷ lệ các loại sỏi thường gặp ở Mèo và Chó

Các tỷ lệ phần trăm được tính dựa trên tổng số 40.612 sỏi tiết niệu ở chó và 11.174 sỏi tiết niệu ở mèo được phân tích tại Trung tâm Sỏi Tiết niệu Minnesota bằng kính hiển vi ánh sáng phân cực hoặc quang phổ hồng ngoại vào năm 2007.[2]

Theo đó, cũng trong một bài nghiên cứu của Malcolm Weir(2023) và TS. Brad Hinsperger(2024), sỏi bàng quang struvite là một trong những loại sỏi bàng quang phổ biến nhất ở mèo. Những viên sỏi này được cấu tạo từ một khoáng chất gọi là struvite, là sự kết hợp của amoni, phosphat và magie.[4] [6]

DẤU HIỆU MÈO BỊ SỎI THẬN

Mèo có sỏi rất nhỏ trong hệ tiết niệu thường không có bất kỳ dấu hiệu nào. Tuy nhiên, những viên sỏi lớn hơn ở đường tiết niệu dưới có thể cản trở việc đi tiểu hoặc kích ứng niêm mạc niệu đạo. Kết quả là, những vấn đề này có thể gây ra:

• Tình trạng không thể đi tiểu hoặc đi tiểu khó
• Trong nước tiểu có lẫn máu máu
• Đi tiểu chậm hoặc đau. 
• Một số dấu hiệu không đặc hiệu như mệt mỏi và chán ăn. [4]
• Nếu niệu quản bị sỏi chặn, nó có thể gây nôn mửa, trầm cảm hoặc đau bụng ở vùng xung quanh thận. 

Cơn đau như vậy đặc biệt phổ biến khi cả hai niệu quản đột ngột và hoàn toàn bị chặn; chất lỏng trào ngược khiến thận bị phì đại. Đau là dấu hiệu duy nhất của sỏi ở niệu quản chỉ ở một bên; tuy nhiên, cơn đau có thể khó phát hiện ở mèo. Nếu niệu quản bị tắc không được chẩn đoán ngay lập tức, tổn thương thận sẽ xảy ra. Cuối cùng, thận bị tắc sẽ bị phá hủy.[1]

Bác sĩ thú y đôi khi có thể phát hiện sỏi trong bàng quang bằng cách ấn vào bụng mèo. Sỏi trong niệu đạo cũng có thể được phát hiện khi khám trực tràng hoặc khi đặt ống thông tiểu. Có thể có nhiều sỏi cùng lúc. Nếu phát hiện một viên sỏi, điều quan trọng là phải kiểm tra toàn bộ đường tiết niệu để tìm các viên sỏi khác. Chụp X-quang có thể phát hiện sỏi nhỏ tới 3 mm. Bác sĩ thú y cũng sẽ thực hiện các xét nghiệm nước tiểu của mèo (chẳng hạn như phân tích nước tiểu và nuôi cấy) và có thể cần siêu âm hoặc các xét nghiệm chuyên khoa khác.[1]

QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH SỎI TIẾT NIỆU

Nước tiểu của mèo có tính axit cao, khiến chúng dễ hình thành sỏi đường tiết niệu, đặc biệt là khi một số khoáng chất hoặc chất khác dư thừa hoặc thiếu hụt. Điều này có thể là do chế độ ăn uống, tình trạng viêm nhiễm, hoặc có thể là do độ pH trong nước tiểu của từng con mèo.[1]

Bản thân sỏi tiết niệu được tạo thành từ một lõi cứng, với nhiều lớp khác nhau hình thành xung quanh. Nguyên nhân hình thành chưa rõ ràng, nhưng có khả năng là do lượng khoáng chất hình thành sỏi tiết niệu dư thừa trong nước tiểu tạo thành các tinh thể nhỏ kết dính với nhau tạo thành sỏi. Sau khi sỏi hình thành, kích thước của nó sẽ dần tăng lên – một quá trình có thể mất vài tuần hoặc vài tháng. Mèo cũng có thể hình thành những viên sỏi nhỏ giống như cát. Những viên sỏi nhỏ, tinh thể và các thành phần khác của nước tiểu có thể tạo thành “nút thắt” gây tắc nghẽn đường tiết niệu, đặc biệt là niệu đạo.[1]

Sỏi có thể xuất hiện ở bất kỳ đâu trong đường tiết niệu. Khoảng 73% sỏi Canxi Oxalat mà các tác giả phân tích từ mèo được lấy ra từ bàng quang, 7,3% được lấy ra từ niệu quản, 4,3% được lấy ra từ thận và 13% được lấy ra từ niệu đạo, 2% được bài tiết ra ngoài. Hầu hết các mèo có sỏi Canxi Oxalat được lấy ra từ niệu đạo hoặc được bài tiết ra ngoài cũng có sỏi nằm ở những vị trí khác trong đường tiết niệu. [3]

NGUYÊN NHÂN KHIẾN MÈO BỊ SỎI THẬN

Theo TS. Brad Hinsperger (2024), người đã có gần 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thú y cho rằng có nhiều lý do khiến mèo bị sỏi thận. Một số nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:

• Mất nước: Mèo không uống đủ nước có thể bị cô đặc nước tiểu, khiến khoáng chất dễ kết tinh và hình thành sỏi.
• Chế độ ăn uống: Chế độ ăn nhiều một số khoáng chất như canxi hoặc oxalate có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Vi khuẩn hoặc tình trạng viêm ở đường tiết niệu có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.
• Di truyền: Các giống mèo như mèo Xiêm và mèo nhà lông dài có xu hướng dễ mắc phải loại sỏi thận đặc biệt được tạo thành từ canxi oxalat.
• Tăng canxi huyết: Tình trạng này xảy ra khi có quá nhiều canxi trong máu , có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận canxi, đặc biệt là sỏi struvite. [5]
• Tuổi tác và bệnh lý: Mèo lớn tuổi, mèo thừa cân hoặc những con mèo có tiền sử bệnh thận cũng dễ bị sỏi thận hơn.

PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ

Có hai cách điều trị sỏi struvite chủ yếu ở bàng quang: hòa tan sỏi bằng chế độ ăn kê đơn và phẫu thuật.

• Chế độ ăn đặc biệt: Chủ yếu là thay đổi độ pH và thành phần nước tiểu để sỏi tan dần; mèo phải ăn hoàn toàn theo toa, không ăn thêm gì khác. Suốt thời gian đó Mèo sẽ được theo dõi liên tục để quan sát kích thước sỏi. Hầu hết sỏi tan trong 1–2 tháng. Nếu có nhiễm trùng tiểu kèm theo, cần dùng kháng sinh trong thời gian áp dụng chế độ ăn.
• Đối với những bé mèo không thể ăn theo toa (do sức khỏe hoặc các yếu tố khác) sẽ phải trải qua phẫu thuật cắt bàng quang. Bác sĩ sẽ gây mê và phẫu thuật lấy sỏi
• Ít gặp hơn, sỏi có thể được lấy bằng nội soi bàng quang: đưa camera và dụng cụ vào bàng quang để gắp sỏi. Một số kỹ thuật khác tồn tại nhưng hiếm dùng và chỉ phù hợp với sỏi rất nhỏ.[4]

CÁCH NGĂN NGỪA SỎI THẬN

Trong các nguyên nhân gây ra sỏi thận, tình trạng mất nước và chế độ ăn thiếu khoa học ở mèo là tình trạng mà các chủ nhân có thể chủ động giải quyết. Đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng việc bổ sung nước trong khẩu phần ăn của Mèo có tác động tích cực trong việc giảm sự hình thành sỏi thận. Điển hình có thể xem các bài nghiên cứu:

• Bài nghiên cứu của Catherine Buckley cùng các cộng sự (2011), bài nghiên cứu sử dụng 6 con mèo (3 đực, 3 cái) có độ tuổi từ khoảng 2 năm đến 6 năm, các bé mèo được cung cấp khẩu phần ăn với 3 độ ẩm khác nhau (cùng một loại hạt có 6.3% độ ẩm) trong 3 tuần. Kết quả cho thấy chế độ ăn độ ẩm cao (~75%) có tác động tích cực trong việc giảm hình thành sỏi, cụ thể chế độ ăn nhiều độ ẩm dẫn đến việc sản xuất nước tiểu gần với vùng chưa bão hòa của CaOx RSS(<1), giảm nguy cơ kết tinh CaOx đồng nhất và không đồng nhất. Các chế độ ăn khác dẫn đến giá trị trung bình của CaOx RSS dao động từ 1,99 đến 2,29, được phân loại trong vùng RSS = 1–12, cho thấy việc hình thành sỏi CaOx mới ở những con mèo này là có thể, nếu được cho ăn các chế độ ăn này trong thời gian dài. [7]

• Trong bài nghiên cứu của Carrie Palm và Jodi Westrop (2011), điều chỉnh chế độ ăn, là rất quan trọng để ngăn ngừa tái phát sỏi Canxi Oxalat (CaOx), trong đó tăng cường độ ẩm nạp vào là một trong những cơ chế then chốt nhất. Việc gia tăng tiêu thụ nước được xem là nền tảng của liệu pháp điều trị bệnh sỏi, và cách dễ dàng nhất ở mèo là cho ăn chế độ ăn đóng hộp (thức ăn ướt), nên bắt đầu từ từ để tránh tiêu chảy. Nếu mèo không chịu ăn thức ăn đóng hộp, có thể thêm nước vào thức ăn khô, dù cách này khó đạt được độ ẩm 85% như thức ăn đóng hộp. Trường hợp mèo không chấp nhận tăng độ ẩm trong thức ăn, có thể khuyến khích chúng uống nước tự nguyện bằng máy phun nước, thêm nước ép có hương vị (như giăm bông, cá ngừ),…[3] 

Tóm lại, có thể thấy rõ tầm quan trọng của độ ẩm trong thức ăn đối với sức khỏe của thú cưng, như các nghiên cứu đã chỉ ra. Một chế độ ăn có độ ẩm cao là vô cùng cần thiết để hỗ trợ điều trị và giảm thiểu sự hình thành sỏi thận.

Tương tự, bệnh sỏi tiết niệu không chỉ là “nỗi ám ảnh” riêng của loài mèo mà còn là vấn đề sức khỏe phổ biến ở cả loài chó. Vì vậy, việc đảm bảo thú cưng nạp đủ nước hàng ngày – đặc biệt là thông qua đường ăn uống – là một trong những biện pháp quan trọng và thiết thực nhất để bảo vệ sức khỏe tổng thể và hệ tiết niệu của chúng.

Hiểu rõ tầm quan trọng này, các dòng sản phẩm pate lon King’s Pet by Bao Anh được phát triển với công thức giàu độ ẩm (~80-89%), không chỉ cung cấp một bữa ăn ngon miệng, giàu dinh dưỡng mà còn là sự lựa chọn lý tưởng giúp thú cưng nạp đủ nước một cách tự nhiên. Điều này hỗ trợ đắc lực cho sức khỏe hệ tiết niệu, giúp chó và mèo không bị mất nước.

Dòng Pate lon Cá ngừ Jelly King’s Pet by Bao Anh 85 gram

Dòng Pate lon King’s Pet by Bao Anh 380 gram

Các sản phẩm Pate lon King’s Pet by Bao Anh được sản xuất dưới sự giám sát nghiêm ngặt từ khâu tuyển chọn nguyên liệu đến chế biến ra thành phẩm, đảm bảo tuân thủ theo các tiêu chuẩn FDA, HACCP, ISO 9001:2015, QCVN01-190:2020/BNNPTNT thuộc Bộ NN&PTNT.

Bên cạnh đó, mặc dù các nghiên cứu đều khẳng định chế độ ăn ướt là biện pháp phòng ngừa sỏi thận hiệu quả nhất, nhưng rào cản lớn nhất trong thực tế lại đến từ sự kén ăn của một số bé. Nếu thức ăn không đủ hấp dẫn, việc duy trì chế độ dinh dưỡng này sẽ trở nên khó khăn và thiếu tính bền vững.

Để giải quyết vấn đề này, các dòng pate của King’s Pet by Bao Anh không chỉ tập trung vào cung cấp độ ẩm lý tưởng (80-89%) mà còn hỗ trợ khắc phục vấn đề liên quan đến khẩu vị – đạt 90% tỷ lệ ăn lại – nhờ vào công thức kết hợp hài hòa giữa rau củ và hàm lượng thịt, cá thật lên đến 73%. Sự kết hợp này giúp bữa ăn của các bé đa dạng hơn, đồng thời kích thích vị giác tự nhiên giúp thú cưng chủ động hợp tác trong việc nạp thức ăn, đảm bảo lượng nước đưa vào cơ thể luôn đạt mức khuyến nghị mà không cần các biện pháp cưỡng ép.

Chính vì vậy, Pate lon King’s Pet by Bao Anh chính là sự lựa chọn tối ưu cho những chủ nuôi đang tìm kiếm bữa ăn chất lượng: vừa cấp nước hiệu quả, vừa cung cấp dưỡng chất thiết yếu. Việc thiết lập một chế độ dinh dưỡng giàu độ ẩm ngay từ sớm không chỉ giúp duy trì chức năng thận ổn định mà còn hỗ trợ phòng ngừa sỏi tiết niệu tiết kiệm và hiệu quả nhất.

Hãy liên hệ ngay với King’s Pet by Bao Anh ngay để được hỗ trợ xây dựng thực đơn phù hợp nhất với thể trạng và khẩu vị của thú cưng.

NGUỒN TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Scott, B. (2018, August). Urinary Stones (Uroliths, Calculi) in Cats. MSD Manual. https://www.msdvetmanual.com/cat-owners/kidney-and-urinary-tract-disorders-of-cats/urinary-stones-uroliths-calculi-in-cats

[2] Syme, H. M. (2012). Stones in cats and dogs: What can be learnt from them? Arab Journal of Urology, 10(3), 230–239. https://doi.org/10.1016/j.aju.2012.06.006

[3] Palm, C. A., & Westropp, J. L. (2011a). Cats and calcium oxalate. Strategies for managing lower and upper tract stone disease. In Journal of Feline Medicine and Surgery (Vol. 13, Issue 9, pp. 651–660). https://doi.org/10.1016/j.jfms.2011.07.018

[4] Malcolm, W. (2023). Struvite Bladder Stones in Cats. VCA Animal Hospital. https://vcahospitals.com/know-your-pet/struvite-bladder-stones-in-cats

[5] Brad, H. (2024a). Crystals in Cat Urine: What You Need to Know. Kingsdale Animal Hospital.
http://kingsdale.com/crystals-in-cat-urine-what-you-need-to-know

[6] Brad, H. (2024b). Kidney Stones in Cats: Symptoms, Causes, and Treatment Options. Kingsdale Animal Hospital.
https://www.kingsdale.com/kidney-stones-in-cats-symptoms-causes-and-treatment-options 

[7] Buckley, C. M. F., Hawthorne, A., Colyer, A., & Stevenson, A. E. (2011). Effect of dietary water intake on urinary output, specific gravity and relative supersaturation for calcium oxalate and struvite in the cat. The British Journal of Nutrition, 106 Suppl 1.
https://doi.org/10.1017/s0007114511001875